Sposoby i przygotowanie badań statystycznych.

Badania statystyczne – to strategie mające na celu – za pomocą odpowiednich metodologii i metod statystycznych – zebrać dane opisujące badaną próbę ( próbę obserwacji statystycznych).

Próba  statystyczna – selektywnie wskazany i podkreślony podzbiór obserwacji (ludzi, obiektów, fenomenów, zmian) będących przedmiotem badania.

Obserwacje – mają zróżnicowane cechy, które podlegają badaniu statystycznemu. Nie są one stałe, a zmienne. Podlegają również cały czas zmianom.

 

Kroki badania statystycznego

1. Zbieranie informacji o próbie badanej

2. Charakterystyka badanej grupy

3. Analiza statystyczna zebranych wyników/danych/informacji

Zbieranie informacji o badanej próbie – to pierwszy etap badania statystycznego, którego zadaniem jest uzyskanie informacji o jednostkach poddanych badaniu. Można to wykonać za pomocą projektu badania na reprezentatywnej (np. reprezentatywnej próbie polaków). Zbieranie informacji o próbie badanej to zapisanie informacji o wartościach zmiennych jakie przyjmują poszczególne jednostki statystyczne objęte zainteresowaniem badawczym.

Grupowanie statystyczne to zadania związane z uproszczeniem danych statystycznych, polegających na wyodrębnieniu zbiorów obserwacji do siebie podobnych i innych względem innych grup pod względem interesujących nas zmiennych.

Analiza statystyczna wyników – badania statystycznego brzmi jak masło maślane ale jest to krok badania, którego celem jest weryfikowanie prawidłowości statystycznych (trendów, związków, różnic) i ich interpretacja w kontekście teorii lub danych referencyjnych.

Skąd można czerpać dane do badań statystycznych?

Pierwotne dane statystyczne to dane czerpane z jednostek badania na etapie badania statystycznego np. pomiar wzrostu dzieci w szkole. Mogą być one zbierane przez

a) instytucje i spółki państwa

b) agencje badawcze i badaczy

c) historyczne (z baz danych zapisanych na serwerach)

Takie dane mogą zbierać spisy ludności, akta, kwestionariusze, skale, narzędzia ankietowe itp.

Ankieta badawcza – są to papierowe techniki (choć coraz częściej są to metody on-line) polegające na zbieraniu odpowiedzi respondentów na pytania otwarte, zamknięte, z jednokrotnych lub wielokrotnym wyborem odpowiedzi. Narzędzia badawcze jakim są ankiety są najczęściej stosowane w psychologii, fizjoterapii, pielęgniarstwie, dietetyce, medycynie, socjologii, kosmetologii.

Kwestionariusz, test psychologiczny,  inwentarz – pula zamkniętych pozycji testowych mierzących specyficzne konstrukty teoretyczne mające na celu uchwycenie różnic między badanymi pod względem postaw, cech osobowości, intencji.

 Wtórne dane – są zbierane w toku różnych postępowań adyministracyjnych lub działań instytucjonalnych. Są jakby pochodną jakiegoś innego procesu. Np. spisu ludności, dane w aktach sąadowych, akty zgonu, karty pacjenta itp. Odzwierciadlają one głównie specyficzne dane jakościowe i dane ilościowe w postaci danych demograficznych.

Wskaźnik statystyczny – zagregowany kompozyt zmiennych tworzący dokładny pomiar obecności cechy lub jej nasilenia.

Sposoby doboru obserwacji do podzbioru podlegającego zainteresowaniu.

Celowy wybór obserwacji – jest to sposób polegający na tym, że badacz dobiera obserwacje do zbioru obserwacji na zasadzie powszechnej wiedzy o zjawisku. Wybór ten zależy głównie od świadomości, stanu wiedzy i poglądów eksperymentatora/badacza.  Do podzbioru badanych obserwacji dopuszcza w ten sposób osoby średnie, przeciętne lub reprezentatywne w opinii badawcza.

Wybór losowy obserwacji – Jest to dobór obserwacji do próby według określonej procedury randomizacji przy pomocy pewnego rodzaju operatu losowania lub innej metody losowania (rzut monetką, kostkami do gry). W tym kontekście doboru obserwacji do próby to badacz wybiera określoną metodę randomizacji (odpowiednią do jego potrzeb i celu badawczego).

losowanie bezpośrednie – jest to sposób losowania polegający na wyborze obserwacji prosto z badanej zbiorowości. Sposób ten polega na tym, że korzysta się z dwóch metod losowania:

losowania niezależnego – obserwacja wylosowana wraca do próby z której została wylosowana

losowania zależnego – wylosowana obserwacja nie wraca do populacji z której została wylosowana

losowanie z użyciem operatu losowania (tablice statystyczne) – jest to metoda polegająca na uporządkowaniu obserwacji od 1 do -inf i ustalenia wielkości próbki. Wybór jednostek opiera się wylosowaniu numerków wchodzących w skład badanej populacji. Do tej procedury wykorzystuje się tablice liczb losowych lub funkcje randomizacyjne w SPSS lub MS Excel.

losowanie warstwowe – sposób ten polega na podziale populacji na warstwy. Polega to na tym, że po dokonanym podziale z każdej warstwy losuje się obserwacji ekwiwalentną w stosunku do liczebności warstwy

metoda studiów przypadku  (case study) – jest to jakościowy opis poszczególnej obserwacji lub małoliczebnej grupy obserwacji statystycznych podobnych lub prototypowych w stosunku do osób z badanej zbiorowości. Np. badanym urząd skarbowy w danym obszarze geograficznym i ekstrapolujemy wnioski na inne urzędy skarbowe na danym obszarze lub danej krainie geograficznej.

Schematyczny przebieg badania statystycznego.

Większość przeprowadzanych badań statystycznych wyróżnia cztery etapy lub kroki. Są to etapy które nie są zależne od specyfiki badania i jego celu.

1. Koncepcja badania statystycznego, przygotowanie podstaw teoretycznych
2. Zebranie danych i informacje
3. Analiza statystyczna zebranych wyników
4. Raportowanie danych i wnioskowanie z danych

Zależnie od podejść i metodologii statystyki oraz metodolodzy wyróżniają różne liczy etapów i kroków. Niemniej te cztery kroki są najważniejsze z perspektywy badań statystycznych.

Michalski, T. Statystyka. Warszawa 1999.

Peuker, D. Statystyka, Warszawa 1989.

Szulc. B. Statystyka dla ekonomistów. Warszawa 1996.