Tryby pomiaru refleksyjnego reflektywnego formacyjnego formatywnego / tryb A i tryb B

Czym jest model refleksyjny reflektywny, a czym  formacyjny formatywny w modelowaniu równań strukturalnych PLS?

Czym jest model refleksyjny / reflektywny*, a czym  formacyjny / formatywny* w modelowaniu równań strukturalnych PLS?

Czym jest model refleksyjny / reflektywny?

Zmienne latentne stosowane w modelowaniu równań strukturalnych metodą PLS są zwykle definiowane jako jako takie, które przynależą do dwóch głównych typów – refleksyjnych / reflektywnych (reflective) i formatywnych / formacyjnych (formative) (Diamantopolus, 1999). W zmiennej refleksyjnej / reflektywnej, korespondujące zmienne manifestujące, czyli obserwowalne wskaźniki zmiennej latentnej, są zaprojektowane by redundantnie odzwierciedlić zmienną latentną. Na przykład zmienna samokontrola zachowania na indywidualnym poziomie analizy (odzwierciedla sprawowaną kontrolę nad pożądanym zachowaniem i odraczaniem gratyfikacji), może być refleksyjnie / reflektywnie mierzona (5 stopniową skalą likerta) przez pewne twierdzenia w kwestionariuszu np. Nigdy się nie poddaję; Nic nie jest w stanie mnie wytrącić z realizacji konkretnego celu; Sądzę, że mam dużą kontrolę nad sobą. Użycie takich redundantnych wskaźników ma dwie zalety. Po pierwsze pozwala na przeprowadzenie konfirmacyjnej analizy czynnikowej (Ehremberg & Goodhart, 1976).  Dzięki takiej analizie badacz może ocenić stopień z którym respondenci zrozumieli twierdzenie w kwestionariuszu w takim samym stopniu jak zrozumiał je on sam. Te i inne powiązane z tym oceny odnoszą się do trafności i rzetelności twierdzeń testowych wykorzystywanych do pomiaru zmiennej latentnej (Burnstein, 1994). Drugą zaletą użycia zmiennych które mają podobne znaczenia (redundantne/zachodzące na siebie) jest to, że jeśli przejdą kryteria trafności i rzetelności, to prowadzą do znacznej redukcji błędu pomiarowego (Rosenthal & Rosnow, 1991).

Czym jest model formacyjny / formatywny?

W zmiennej formatywnej / formacyjnej (formative) korespondujące zmienne manifestujące zmienną latentną są zaprojektowane do mierzenia różnych jej aspektów lub wymiarów. W tym przypadku ciągle jest tak, że zmienne manifestujące zmienną latentną muszą być istotnie związane ze zmienną latentną (Peter i inni., 2007). Niemniej charakter tego związku nie jest już redundantny tak jak w przypadku zmiennej refleksyjnej / reflektywnej. Dla przykładu zmienna korzystanie z dóbr kultury, na poziomie analizy i w użyciu do oceny stopnia w jakim osoba korzysta z dóbr kulturowych, może być formatywnie / formacyjnie mierzona (5 stopniową skalą likerta) przez twierdzenia np. Chodzę na premiery teatralne; Interesuję się nowościami w sztuce; Czytam dużo książek. Zmienne korespondujące ze zmienną latentną mierzą różne aspekty korzystania z kultury i nie są redundantne, ponieważ korzystanie z wymienionych dóbr kultury nie musi być przez każdego równie chętnie przejawiane. Np. ktoś kto często chodzi na premiery teatralne nie musi się wcale interesować nowościami w sztuce. Podobnie jak zmienne refleksyjne / reflektywne, zmienne formatywne / formacyjne redukują błąd pomiarowy jeśli są dobrze zaprojektowane. Niemniej biorąc pod uwagę ich odmienną naturę, trafność i ocena rzetelności takiej zmiennej latentnej polega na ocenie innych kryteriów (Diamantopolus, 1991). Dotyczą one tego, że współczynniki ścieżkowe łączące zmienne manifestujące ze zmienną latentną muszą być istotne statystyczne, a poziom wpółliniowości między zmiennymi manifestującymi musi być niski. Te pierwsze założenie może być sprawdzone przez uzyskanie wartości istotność, a drugie może być testowane przez wyliczenie współczynników inflacji variancji VIF (Diamantopolus & Siguaw, 2006).

Praca z danymi i specyfikowanie odpowiedniego modelu SEM-PLS koniecznie musi brać pod uwagę typ pomiaru zmiennej latentnej. Ma to OGROMNE znaczenie w szacowaniu współczynników ścieżkowych i dopasowaniu danych do testowanego modelu (szczegółowe implikacje konceptualizacji zmiennych latentnych dla modelu, przedstawię za jakiś czas).

W literaturze i oprogramowaniu statystycznym zmienne latentne reflecyjne / reflektywne są oznaczenie jako typ modelu A, a zmienne  letentne formacyjne / formatywne jako typ modelu B.

Poniższe rysunki przedstawiają oba typy pomiaru.

Tryby pomiaru refleksyjnego reflektywnego formacyjnego formatywnego / tryb A i tryb B

Autorem wpisu jest mgr Konrad Hryniewicz

* Podaje dwa znaczenia ze względu na niejednoznaczność w tłumaczeniu tych terminów.

Zródło:

Diamantopoulos, A. (1999). Export performance measurement: Reflective versus formative indicators. International Marketing Review, 16(6), 444-457.

Diamantopoulos, A. & Siguaw, J. A. (2002). Formative vs. reflective indicators in measure development: Does the choice of indicators matter? Ithaca, NY: School of Hotel Administration, Cornell University.

Diamantopoulos, A. & Siguaw, J. A. (2006). Formative versus reflective indicators in organizational measure development: A comparison and empirical illustration. British Journal of Management, 17(4), 263– 282Ehremberg, A. S. C. & Goodhart, G. J. (1976). Factor analysis: Limitations and alternatives. Cambridge, MA: Marketing Science Institute.

Kock, N., & Mayfield, M. (2015). PLS-based SEM Algorithms: The Good Neighbor Assumption, Collinearity, and Nonlinearity. Information Management & Business Review, 7(2), 113–130.

Petter, S., Straub, D. & Rai, A. (2007). Specifying formative constructs in information systems research. MIS Quarterly, 31(4), 623-656.