Analiza ścieżek

Analiza ścieżek jest zaawansowaną metodą statystyczną, która stanowi rozszerzenie modelu wielokrotnej regresji liniowej. Umożliwia dokonanie interpretacji przyczynowej analizowanych zmiennych – w ramach modelu uwzględniającego niekiedy znaczną liczbę zmiennych wyjaśniających zmienność zmiennej zależnej (zmienna kryterialna, wyjaśniana) – tworzących skonstruowany przez psychologa model. Można powiedzieć, że ustala porządek przyczynowy w analizowanym zbiorze zmiennych. Powinna być rutynowo stosowana w fazie interpretacji modelu wielokrotnej regresji liniowej (chyba najczęściej wykorzystywanego przez psychologów). Z samego faktu bowiem, że model obejmuje jakąś liczbę zmiennych niezależnych (wyjaśniających) – na satysfakcjonującym poziomie istotności statystycznej (na przykład p = 0,05) i wyjaśniającym jakiś, dostatecznie duży, procent wariancji zmiennej Y- czy też pozwala na uporządkowanie owych zmiennych według stopnia ich wpływu ną zmienną Y. nie wynika wcale, iż jedne są przyczynami drugiej. Analiza ścieżek umożliwia nadanie danej strukturze zmiennych, utworzonej w ramach modelu wielokrotnej regresji liniowej, poszukiwanej interpretacji przyczynowej. Jest też swoistym i nieodzownym testem teorii psychologicznej, której potwierdzenia badacz szukał w badaniu empirycznym, odwołującym się do tego wielowymiarowego modelu statystycznego. Jej rezultat przedstawia się pod postacią grafu, w którym strzałki łączące poszczególne zmienne reprezentują związek przyczynowy. Daną zmienna X,, w modelu występująca przed kolejną zmienną X2. traktowana jest jako przyczyna tej drugiej X2. traktowanej z kolei jako skutek i występującej po X, w modelu, a zatem: X} -* X2. Natomiast tak zwane współczynniki ścieżek (path coefficients) umieszczane przy poszczególnych strzałkach pozwalają na dokonanie oceny siły przyczynowego wpływu jednej zmiennej na drugą.