Statystyka jako technika i sztuka pełni służebną rolę w stosunku do dziedzi­ny, której problemy ma rozwiązywać. – Współpraca z firmą statystyczną

Współpraca z firmą statystyczną- Podstawą badań jest hipoteza badawcza, czyli dowolne przypuszczenie odnośnie do relacji między elementami czy wła­ściwościami badanych elementów sformułowane w terminach określonej dzie­dziny wiedzy czy dyscypliny naukowej. Ale jeśli badacz planuje przeprowadzenie na elementach badania (osobach, zwierzętach, itp) jakiegoś eksperymentu, statystyk powinien być włączony do prac już na etapie planowania eksperymentu, aby po uzyskaniu danych możliwa była analiza wyników umożliwiająca odpowiedź na stawiane pytania badawcze przy poprawnym wykorzystaniu dostępnych metod statystycznych. Współpraca z firmą statystyczną- Należy uni­kać sytuacji, w których badacz, najczęściej bez przygotowania statystycznego, planuje i realizuje eksperyment (czy badanie obserwacyjne) i dopiero po uzy­skaniu wyników zaczyna współpracę ze statystykiem, często w formie „proszę wykonać statystyczną analizę wyników”.

Współpraca z firmą statystyczną- Niekiedy, w takich sytuacjach, może się zdarzyć, że poza charakterystyką badanej grupy, jakakolwiek analiza jest niemożliwa gdyż zebrany materiał nie spełnia podstawowych założeń stosowalności metod ana­lizy statystycznej, nie mówiąc już o poprawnej metodzie doboru próby.

Współpraca badacza ze statystykiem powinna zatem rozpoczynać się moż­liwie wcześnie, najlepiej już na etapie planowania badania (co w mojej praktyce zdarzało się niezwykle rzadko). Po zaplanowaniu badania:

• badacz formułuje hipotezę badawczą i wyjaśnia ją możliwie dokładnie statystykowi (choć bardzo często wspólna praca badacza i statystyka na etapie planowania badania powoduje, że statystyk dokładnie zna hipotezy badawcze),
• statystyk tłumaczy hipotezy badawcze na hipotezy statystyczne (problemy statystyczne) i rozwiązuje te problemy metodami statystycznymi, używając najodpowiedniejszych spośród dostępnych (przez dostępność rozumiem tutaj z jednej strony istnienie odpowiednich rozwiązań teoretycznych, z drugiej – istnienie oprogramowania komputerowego dla tych metod; wiele istniejących metod opracowanych od strony teoretycznej wiele, wiele lat temu, znalazło powszechne zastosowanie dopiero wraz z rozwojem komputerów, jak np. metody analizy wariancji, analizy czynnikowej, analizy ścieżek (modelowanie równań strukturalnych) itp.,

• statystyk wyjaśnia badaczowi uzyskane rezultaty i ich interpretację, najle­piej w terminach badania (nie w terminach statystycznych)

Współpraca z firmą statystyczną – Jeśli uzyskane wyniki zgadzają , problem możną uznać za rozwiązany.

Jeśli są sprzeczne, zaczyna szukać się błędów w danych, czy błędów w rozumowaniu czy też sformułowania hipotez badawczych lub statystycznych. Nie odrzucajmy jednak zbyt pochopnie nieoczekiwanych rezultatów, gdyż może właśnie dokonaliśmy odkrycia! Współpraca badacza ze statystykiem powinna trwać przez cały czas prowa­dzenia badania i powinna to być współpraca dwustronna. Uzyskiwanie rezultaty w pośrednich etapach analizy mogą (często wręcz powinny) stymulować badacza do formułowania pogłębionych hipotez, którymi z kolei zajmuje się statystyk. Statystyk zaś musi uświadamiać badacza odnośnie możliwości re­alizacji kolejnych pomysłów oraz cały czas służyć pomocą przy interpretacji kolejnych wyników analizy statystycznej, Dopiero tak rozumiana współpraca obu stron przynosi efektywne rozwiązanie problemu.