analiza statystyczna wyników badań

Czym jest teoria naukowa?

założenia regresji logistycznej

Czym jest teoria naukowa? 

Teoria naukowa jest specyficznym typem teorii używanym w metodzie naukowej. Słowo „teoria” może mieć różne znaczenia, w zależności od tego kogo spytasz.

„Sposób w jaki naukowcy używają słowa ‘teoria’ różni się nieco od tego jak używane jest ono w mowie potocznej” – mówi Jaime Tanner, profesor biologii na Marlboro College – „większość ludzi używa tego słowa do wyrażenia idei albo przeczucia, które ktoś ma, ale w nauce słowo ‘teoria’ odnosi się do sposobu w jaki interpretujemy fakty”.

Proces stawania się teorią naukową 

Każda teoria naukowa zaczyna jako hipoteza. Według słownika, hipoteza to jest idea, która nie została jeszcze udowodniona. Jeżeli zbierze się wystarczająco dużo dowodów potwierdzających hipotezę, wtedy przechodzi ona na następny krok, znany w metodzie naukowej jako teoria i zostaje zaakceptowana jako obowiązujące wyjaśnienie danego zjawiska. Czym jest teoria naukowa?

Tanner dalej wyjaśnia, że teoria naukowa jest strukturą dla obserwacji i faktów. Teorie mogą się zmieniać, sposób w jaki są interpretowane też może się zmieniać, za to fakty same w sobie pozostają niezmienne. Tanner przyrównuje teorie do kosza, w którym badacze trzymają wykryte przez siebie fakty i obserwacje. Kształt tego kosza może się zmienić jeśli badacze dowiedzą się więcej i dołączą nowe fakty. „Na przykład, mamy wystarczający dowód, że cechy w populacjach stając się bardziej lub mniej powszechne w miarę upływu czasu (ewolucja), więc ewolucja jest faktem, naczelne teorie o ewolucji, sposób w jaki myślimy o tych wszystkich tworzących całość faktach, może się zmienić na skutek nowych obserwacji ewolucyjnych” – powiedziała Tanner magazynowi Live Science.

Podstawy teorii 

Uniwersytet w Kalifornii, Berkley, definiuje teorię jako „rozległe, naturalne wyjaśnienie dla szerokiego zasięgu zjawiska. Teorie są zwięzłe, spójne, systematyczne, przewidujące i szeroko dające się zastosować, często integrując i uogólniając wiele hipotez”.

Każda teoria naukowa musi być oparta na ostrożnej i racjonalnej weryfikacji faktów. Fakty i teorie to dwie różne rzeczy. W metodzie naukowej, jest wyraźne rozróżnienie pomiędzy faktami, które mogą być obserwowane i/lub mierzone, i teoriami, które są naukowymi wyjaśnieniami i interpretacjami tychże faktów.

Ważną część teorii naukowej obejmuje stwierdzenie, które ma obserwowalne konsekwencje. Dobra teoria, jak grawitacyjna teoria Newtona, ma jedność, co oznacza, że składa się z ograniczonej liczby strategii rozwiązujących problem, które mogą być zastosowane do szerokiej gamy warunków naukowych. Inną cechą dobrej teorii jest to, że została sformułowana z pewnej liczby hipotez, które mogą być testowane niezależnie od siebie.

Ewolucja teorii naukowej

 

Teoria naukowa nie jest końcowym rezultatem metody naukowej; teorie mogą być udowodnione albo odrzucone, tak samo jak hipotezy. Teorie mogą być ulepszone albo zmodyfikowane gdy zostanie zebrane więcej informacji, tak aby precyzja przewidywania zwiększała się z upływem czasu.

Teorie są podwalinami pod przyszłą wiedzę naukową i zastosowanie zebranych informacji w praktyce. Badacze używają teorii, by tworzyć wynalazki albo poszukiwać nowych lekarstw.

Czym jest teoria naukowa – Niektórzy wierzą, że teorie zostaną prawami, ale teorie i prawa mają oddzielną i różną rolę w metodzie naukowej. Prawo jest opisem zaobserwowanego zjawiska, który jest prawdziwy niezależnie od ilości przeprowadzonych nań testów. Nie tłumaczy dlaczego coś jest prawdą; jedynie stanowi, że to prawda. Teoria, z drugiej strony, wyjaśnia obserwacje zebrane w czasie procesu badawczego. Więc, pomimo że zarówno prawo i teoria są elementami procesu badawczego, są zupełnie różnymi jego aspektami, jak twierdzi National Science Teachers Association.

Czym jest teoria naukowa – Definicje teorii.

Van de Ven (1989, p487) – Dobra teoria wychodzi poza ustalone empirycznie obserwowane wzorce, czyli jest czymś co stara się wyjaśnić powody wystąpienia tych wzorców.

Whetten (1989, p491) – Teoria tylko i wyłącznie wyjaśnia. Mówi co i jak dostarczać ram dla interpretowania wzorców, rozbieżności lub naszych empirycznych obserwacji.

Gioia and Pitre (1990, p517) – Teoria jest spójnym opisem lub wyjaśnieniem obserwowanych lub doświadczanych fenomenów. Ta nietypowa definicja jest konieczna by objąć szeroki zakres teoretycznych reprezentacji odkrytych w różnych paradygmatach.

Becharach (1989, p498) – W bardziej szczegółowych terminach, teoria może być widziana jako system konstruktów i zmiennych w których konstrukty są związane z innymi poprzez propozycje i zmienne które są związane z innymi poprzez hipotezy. Cały system jest ograniczone przez teoretyczne założenia.

Suddaby (2014, p407) – Teoria jest prostym sposobem narzucania konceptualnego porządku na empiryczną złożoność zjawiskowemu światu.

Honderich (1995, p386) Teoria w nauce jest ogólnym stwierdzeniem (lub hipotezą) z której szczególne wnioski mogą być dedukowane. Dokonywane obserwacje mogą być widziane jako potwierdzające lub falsyfikujące hipotezy.

Peter Seddon (keynote speech1 – The Role Of Theory in Structural Equation Modelling Research) – Teoria jest wiedzą która dostarcza ważnych, dobrze uzasadnionych i jasno ograniczonych wyjaśnień tego, jak działa dana część świata.