Metoda eksperymentalna

Metoda eksperymentalna – w której badacz zmienia warunki i obserwuje skutki, jakie to przynosi – jest dużo bardziej spójna niż korelacyjna. Podczas gdy eksperymentator zainteresowany jest wyłącznie zmiennością, którą sam tworzy. badacza korelacji zajmuje istniejąca już zmienność między jednostkami, grupami społecznymi i gatunkami. Dobrze znaną zaletą metody eksperymentalnej jest to, że zakłada ścisłą kontrolę zmiennych sytuacyjnych. Dzięki temu możliwe jest dokonywanie rygorystycznych testów hipotez i formułowanie twierdzeń o dużej pewności na temat zależności przyczynowych. Z kolei metoda korelacyjna pozwala na badanie tego, czego człowiek jeszcze nie umie lub nigdy nie nauczy się kontrolować.

Angielski matematyk, statystyk, jeden z twórców nowoczesnej statystyki matematycznej, ukończył Uniwersytet w Cambridge. W 1919 roku przyjął ofertę pracy jako statystyk w Instytucie Badań Rolniczych w Rothamsted, gdzie do roku 1933 prowadził badania nad wpływem nawożenia i rodzaju gleby na wzrost roślin. W tym czasie projektował badania eksperymentalne przy zastosowaniu metody randomizacji i analizy wariancji (ANOVA), które są dziś powszechnie stosowane na całym świecie. W roku 1922 sformułował nową definicję statystyki, której celem powinna być, jak twierdził, redukcja danych. Zajmował się także metodami weryfikacji hipotez statystycznych w naukach empirycznych. Przez wiele lat pozostawał w sporze z Karlem Pearsonem, który podważał jego dokonania. O sile sporu może świadczyć fakt, że Fisher nie zaprzestał personalnych ataków na Pearsona nawet po jego śmierci w 1936 roku. Wkład Fishera w rozwój nauki zaowocował członkostwem w wielu elitarnych stowarzyszeniach (na przykład Royal Society) oraz otrzymaniem licznych doktoratów honoris causa w uniwersytetach na całym świecie.

Ważniejsze dzieła:

Statistical methods forresearch workers (1925) The geneticalt heory ofnatural selection (1930) Statistical methods and scientific inference (1956)

Angielski matematyk, statystyk, jeden z twórców dziedziny nazywanej matematyką statystyczną. Ukończył King’s College w Cambridge, związany z londyńskimi King’s College oraz University College. Przez wiele lat współpracował z zoologiem F. R. Welonem, dzięki któremu stał się wielkim zwolennikiem teorii ewolucji poznał także Francisa Galtona prowadząc wspólnie z nim badania nad dziedzicznością oraz sformułowaniem teorii eugeniki. czyli nauki zakładającej konieczność selektywnego rozmnażania w celu ulepszenia gatunku ludzkiego. W roku 1911 został kierownikiem Katedry Eugeniki University of London. Był założycielem pisma Annals ofEugenics w 1925 roku (obecnie Annals of Humań Genetics). Zdefiniował istotę korelacji, wprowadził pojęcie odchylenia standardowego oraz analizę regresji.

W psychologii poznawczej człowiek pojmowany jest jako jednostka aktywna, która przetwarzając i magazynując w pamięci operacyjnej i trwałej informacje z otoczenia, wypracowuje określony sposób widzenia i rozumienia świata. W związku z tym powstają w człowieku takie mechanizmy psychologiczne, jak przekonania; oczekiwania, postawy, wyznaczające jego sposób zachowania się i określane nazwą „struktury poznawcze”. Dzięki nim formułowany jest system j przewidywań co do rzeczywistości, zgodnie z którym powstaje mapa poznawcza, umożliwiają- j ca orientację w otoczeniu. Inaczej mówiąc, w paradygmacie psychologii poznawczej człowiek oczekujący czegoś tworzy hipotezy, ma więc pewną wizję świata, model, koncepcję, która pod j wpływem informacji zewnętrznej (ze środowiska) czy wewnętrznej (z pamięci trwałej) jest poprą- j wiana lub zmieniana w celu nowego dopasowania do rzeczywistości. To testowanie danej koncepcji umożliwia następnie wybór: czy ją przyjąć, czy odrzucić. Koncepcję taką można traktować jako wiedzę, którą człowiek już posiada w zetknięciu z konkretnymi zdarzeniami zachodzącymi w środowisku zewnętrznym, Wiedzę tę, zakodowaną w strukturach poznawczych, określa się czasami jako wiedzę uprzednio nabytą czy już posiadaną, w perspektywie której zjawiska świata zewnętrznego są analizowane i interpretowane.

Technika „stopy w drzwiach”

Człowiek wyglądający na robotnika pukał do domów w pewnej kalifornijskiej miejscowości z dość niezwykłą prośbą, aby właściciel zgodził się na umieszczenie na swojej posesji ogromnej (i nieładnej) planszy z hasłem „Jedź ostrożnie!”. O dziwo, pewna liczba osób zgodziła się na umieszczenie owej planszy w swoim ogródku, nie było ich jednak zbyt wiele – tylko 17%.

Badacze mieli jednak inny plan. Zastosowali go wobec innej, podobnej grupy właścicieli domków. „Robotnik”, który się u nich pojawiał, zgłaszał znacznie skromniejszą prośbę. Prosił właścicieli o to, żeby zgodzili się na umieszczenie w oknie swego domu niewielkiej plakietki z hasłem „Bądź bezpiecznym kierowcą”. Na tak niewielką prośbę zgodzili się prawie wszyscy. Ale oto w dwa tygodnie później u osób tych zjawiał się ponownie ten sam człowiek z kolejną prośbą, żeby wyrazili także zgodę na umieszczenie na swojej posesji ogromnej (i nieładnej) planszy z hasłem „Jedź ostrożnie!”. Aż 76% badanych zgodziło się na tę niezwykłą prośbę. Wydaje się, że zadziałał tu następujący mechanizm: ponieważ już wcześniej zgodziłem się na (niewielką) prośbę dotyczącą nawoływania do bezpiecznej jazdy, to powinienem być konsekwentny i wyrazić też zgodę na następną (większą) prośbę.