Metoda eksperymentalna

Metoda eksperymentalna różni się zasadniczo od obserwacyjnej, i to niezależnie od przedmiotu badań oraz od posługiwania się w badaniach

instrumentami. Eksperymentować — pomyślnie dla nauki — można bo­wiem również nad zjawiskami wysoce złożonymi w obrębie .nauk huma­nistycznych, np. w psychologii wychowawczej, a nie tylko nad zjawiska­mi stanowiącymi przedmiot tzw. nauk ścisłych. Częstokroć badania wy­konywane za pomocą instrumentów mają wyłącznie charakter obserwa­cyjny. Z drugiej strony wiele pomysłowych badań eksperymentalnych wykonano zupełnie bez instrumentów naukowych. Posługiwanie się aparatami naukowymi nie świadczy więc — samo przez się — o zasto­sowaniu metody eksperymentalnej. Świadczy o nim całkiem inny niż w obserwacji stosunek osoby badającej do zjawiska badanego. Różnica istotna między oboma metodami polega na obecności oraz stopniu czyn­nej ingerencji w przedmiot badania. Obserwując nie zmieniamy zjawiska badanego, w każdym razie nie zamierzamy tego. Wprost przeciwnie jest w eksperymencie.

Metoda eksperymentalna

Eksperyment naukowy polega na czynnej modyfikacji zjawiska, sta­nowiącego przedmiot badania, dążącej do poznania związków zależności przyczynowych między osobnymi składnikami bądź warunkami przebie­gu zjawiska badanego. Eksperyment jest tą metodą naukową, dzięki któ­rej ludzkość zdobyła część istotną nowoczesnej wiedzy o przyrodzie mar­twej i żywej, w następstwie zaś również większość wynalazków współ­czesnej techniki. Większą część ważnych odkryć w zakresie fizyki, chemii, biologii i licznych dyscyplin pochodnych zawdzięczamy badaniom o pokroju eksperymentalnym.

Eksperyment jest metodą nadającą się do badań nad zjawiskami po­wtarzającymi się w warunkach przynajmniej częściowo takich samych. Nie można bowiem eksperymentować nad zjawiskami rzeczywiście indy­widualnymi i niepowtarzalnymi. Jest to problem niełatwy, czy zjawiska historyczne (tj. zjawiska stanowiące przedmiot badań historiograficznych) są rzeczywiście indywidualne i niepowtarzalne, a więc nie nadające się do badań eksperymentalnych. Inaczej jest ze zjawiskami społecznymi, tj. zjawiskami stanowiącymi przedmiot szeroko pojętych nauk społecznych (jednakże z wyłączeniem historiografii, jeśliby ktoś chciał zaliczyć ją do nauk społecznych).

Metoda eksperymentalna 2

Zjawiska społeczne są wprawdzie uwarunkowane his­torycznie, jednakże nie bez racji przyjmuje się, że przynajmniej niektóre spośród nich powtarzają się i że w tym znaczeniu (jako powtarzające się) są prawidłowe. Dotyczy to wielu zjawisk lub działań politycznych i gospodarczych. Z tym wiążą się próby praktycznego eksperymentowania w życiu społecznym. Wiadomo, że niejedna decyzja władz w dziedzinie polityki lub gospodarki ma charakter poniekąd eksperymentalny, choć nienaukowy. Oparta jest na przekonaniach o prawidłowości, czyli o powtarzanu się pewnych zjawisk historyczno-społecznych, w zasadzie — jednak powzięta i realizowana jest dla celów praktycznych, a nie naukowo- -badawczych.

Zacytowany fragment pochodzi z książki ” Ogólna metodologia pracy naukowej” Józef Pieter r1967.