Wskazówki odnośnie tego jak napisać raport statystyczny w pracy magisterskiej lub projekcie doktorskim.
Opracowanie statystyczne raportu podsumowującego pracę magisterską lub doktorską zazwyczaj składa się z mało zmiennej struktury kroków. Wymienimy najważniejsze etapy które składają się wzorcowy naukowy raport, który jest podsumowaniem zebranych danych lub obserwacji.
Krok 1. Postawienie hipotez badawczych.
Przygotowanie hipotez/problemów badawczych/przewidywań – na podstawie wcześniej przygotowanej teorii lub argumentów na rzecz (mogącego potencjalnie mieć miejsce) istniejącego zjawiska wyprowadza się hipotezy, które mają być potwierdzone przez zebrane dane w badaniu. W tym etapie werbalizuje się przypuszczenia co do kierunku wpływów lub związków pomiędzy badanymi zjawiskami. W tym etapie formułujemy hipotezy alternatywne (przypuszczane przez badacza stany rzeczy). Na tym etapie można się oddać refleksji mającej na celu zawężenie spektrum wykorzystywanych, w drugim kroku, analiz statystycznych, które mają zweryfikować prawdziwość hipotezy zerowej (testy statystyczne oparte o kwestionowanie losowości występowania zjawisk weryfikują prawdziwość hipotezy zerowej).
Krok 2. Eksploracja danych i przekształcenia zmiennych.
W tym etapie dokonuje się inspekcji zebranych danych pod kątem poprawności oraz jakości. Zazwyczaj wykonuje się pełną eksplorację danych polegającą na weryfikacji wystąpień, analizie statystyk opisowych oraz wzrokowej ocenie wykresów przedstawiających kształt rozkładów zmiennych i ewentualne odchylenia od normy. Dodatkowo dokonuje się przekształceń i manipulacji zmiennych. W zależności od charakteru oraz metodologii badania, wykonanych pomiarów i wyselekcjonowanych grup wykonuje się kroki mogące polepszyć dokładność wykonanych pomiarów (korygowanie składowych wskaźników), ich rzetelność (dokładność pomiarowa) oraz rozpatrywanie alternatywnych lub konkurencyjnych pomiarów.
Krok 3. Analizy statystyczne mające na celu weryfikację hipotez.
W pracy magisterskiej zazwyczaj używa się niższego kalibru analiz statystycznych niż w pracach doktorskich. Wynika to z tego, że prace magisterskie mają zazwyczaj niższy budżet badawczy, przez co metodologia oraz wielość obserwacji i wykonanych pomiarów jest po prostu mniejsza. W projektach badawczych do pracy magisterskiej wykonuje się zazwyczaj analizy statystyczne związane z ogólnym modelem liniowym. Najczęściej są to analizy korelacji, regresji, analizy wariancji w schematach dla powtarzanych pomiarów, porównaniach międzygrupowych lub mieszanych. W kontekście projektów doktorskich wykorzystuje się bardziej zaawansowane analizy statystyczne (gdzie niekiedy jest niezbędna pomoc statystyczna lub porada specjalisty od statystyki). Zazwyczaj w takich projektach wykorzystuje się metody wielowymiarowe tj. analizy równań strukturalnych, analizy dyskryminacyjne, modeluje się dane by maksymalizować poprawność klasyfikacji (regresja logistyczna) lub wykorzystuje się całą gamę statystycznych technik wykonanych po kolei w celu uzyskania informacji niezbędnych do wykonania następnych, a zarazem odpowiednich do tego specyficznego celu, analiz statystycznych. Niekiedy metodologie analityczne w projektach magisterskich lub doktorskich przewyższają możliwości badacza, który z natury rzeczy jest badaczem, a nie doświadczonym specjalistą od analizy danych, którego pomoc statystyczna zazwyczaj jest tania oraz szybka. Po wykonaniu analiz statystycznych weryfikujących, przychodzi czas na opis wyników w raporcie statystycznym wraz z ich wizualizacją. Przed wykonaniem opisu danych przyszły magister lub doktor powinien oddać się refleksji oraz krytycznie odnieść się do wykonanych kroków. Konieczne jest rozpatrzenie alternatywnych metod statystycznych (mogących w inny sposób weryfikować hipotezy) oraz uzyskanie pewności co do mocnych podstaw będących gwarantem poprawnie zweryfikowanego przewidywania. Ponad to poza weryfikacją hipotez, aspirujący magister lub młody doktor powinien wykonać prace obliczeniowe mówiące nie tylko o istotnych zależnościach, ale również powinien zadbać o statystyki informujące o wielkości badanych efektów.
Krok 4. Opis wyników w raporcie statystycznym.
Opis wyników jest równie ważnym etapem. Trzeba rozważyć co przedstawić w tekście, tabelach oraz wykresach. Jest niezmiernie ważne, aby raport statystyczny był transparentny i informował czytelnika w sposób jasny o wykonanych krokach, które doprowadziły do uzyskania określonych wyników. Konieczne jest zadbanie o wizualizację wyników. Zawsze obraz wyjaśnia więcej niż tysiąc słów, dlatego wykresy powinny zajmować ważne miejsce w raporcie statystycznym w projekcie pracy magisterskiej lub doktorskiej. Opracowanie statystyczne powinno zawierać tekst podkreślający najważniejsze wyniki widziane z perspektywy hipotez oraz celu badawczego. Narracja w opracowaniu raportu statystycznego powinna być ergonomiczna, wyczerpująca oraz bezbłędna. Osoby siedzące w badaniach robią to doskonale, podobnie jak zawodowi statystycy służący pomocą i poradą w kwestii analiz danych i pomocy statystycznej przy badaniach empirycznych. Ważne jest również to, aby przed pisaniem takiego raportu zapoznać się z tym co jest ważne w kontekście takiego raportu z określonej dziedziny nauki. Każda dziedzina nauki ma swoją specyfikę oraz modę. W raportach statystycznych w psychologii, gdzie bardzo popularna jest analiza równań strukturalnych, podkreśla się inne wyniki niż w np. opracowaniach medycznych (biostatystyka) lub ekonomicznych (ekonometria).
Powyższe roki nie wyczerpują wielości możliwych sposobów przeprowadzania analizy i opisu wyników do doktoratu lub pracy magisterskiej. Niemniej jednak jest to uśredniona wizja elementów ważnych z perspektywy wykonania dobrego opisu wyników badania naukowego (empirycznego).
