Metoda naukowa

Główne składniki metody naukowej

Główne składniki metody naukowej

„Główne składniki metody naukowej  – Praca naukowa, jak każda praca, składa się z szeregu następujących po sobie czynności. Chodzi o to, aby każda czynność z osobna była na-leżycie przystosowana do celu, tj. do rozwiązywania danych problemów, czyli do poznania prawdy, oraz aby ich układ był jak. najbardziej traf-ny, nie zmuszał więc do wysiłków zbędnych, lecz umożliwiał jak najlepsze rozwiązanie zadania naukowego za pomocą wysiłku i czasu jak najmniejszego. Aby przeto zdać sprawę z istoty metody naukowej, opisać trzeba — normatywnie i faktycznie — główne czynności dla niej właściwe, jak też układ. Rozpoczniemy od zadania drugiego. O pierwszym będzie mowa szczegółowo w rozdziałach kolejnych. Trudno ustalić układ czynności bądź etapów występujących i potrzebnych rzeczywiście w każdej pracy naukowej, jednakże bez kłopotu można zrobić to w zastosowaniu do większości prac. Można tu i trzeba więc odpowiedzieć na pytanie, jaki jest typowy układ etapów kolejnych pracy naukowej? Główne etapy pracy naukowej są tożsame z głównymi składnikami metody naukowej. Następujące składniki bądź etapy występują w małych i wielkich pracach badawczych, stanowiących rodzaj podstawowy prac naukowych:

a) uzasadnienie problemu i wyłuszczenie zagadnień pochodnych;

b) krytyka problemu w świetle dotychczasowych osiągnięć danej nauki; zadanie to jest częściowo identyczne z analizą tzw. literatury przed-miotu;

c) w związku z uzasadnieniem problemu wyłuszczenie niezbędnych założeń lub twierdzeń; w pracach niektórych wyłuszczenie hipotez;

d) ustalenie metod roboczych, czyli metod badania w znaczeniu węższym; obejmuje to krytykę metod dotychczasowych oraz wybór lub konstrukcję metod nowych;

e) przeprowadzenie badań (w ciaśniejszym sensie tego słowa) czy i 1: , wykonanie czynności pochodnych do ustawienia problemu i do wyboru bądź konstrukcji metody roboczej;

f) opracowanie szczegółowe materiałów zebranych w toku badań;

g) opracowanie syntetyczne wyników na podstawie opracowania szczegółowego;

h) pisemne opracowanie wyników z badań wykonanych aż do stanu należytego przygotowania pracy do druku;

i) krytyczne ustosunkowanie się do przebiegu własnych badań i do pisarskiego opracowania wyników.

Główne składniki metody naukowej – Etapów tych nie można przestawić według czyjegoś widzimisię.

Nie można np. pracy naukowej rozpoczynać od wyboru metody roboczej tym bardziej od przeprowadzenia właściwych czynności badawczych, a dopiero z kolei przystępować do ustalenia problemu. Co prawda zdarza  niektóre  złe  prace naukowe tak właśnie są wykonywane. Dodać tu warto, że praktyczne rozróżnienie trzech pierwszych etapów (uzasadnienie problemu, jego krytyka i wyłuszczenie założeń) częstokroć nie jest możliwe. W takich wypadkach do czynienia mamy po prostu z etapem ustawiania problemu, które w innych wypadkach są zupełnie różne. Czynności naukowe w etapach kolejno po sobie następujących opie-rają się na wynikach czynności kolejno wcześniejszych, a więc istnieje konsekwencja praktyczna w układzie etapów pracy naukowej o pokroju badawczym. Konsekwencja ta jest, przynajmniej w zarysie, podobna do podstawowych etapów ludzkiego działania w obliczu jakichkolwiek zadań nowych. Najpierw staramy się zorientować w sytuacji nowej, a czynimy to nawiązując do podobnych doświadczeń własnych lub cudzych. Potem szukamy i wypróbowujemy w myśli przypuszczenia co do właściwego sposobu pokonania nowego kłopotu. W związku z tym wysuwamy różne pro i contra, znów oczywiście na gruncie rozporządzalnego doświadczenia. Pomysł prawdopodobny (w świetle „eksperymentu myślowego”) próbujemy sprawdzić praktycznie. Jeśli okazuje się, że trafiliśmy, próbujemy znów rzecz przemyśleć i jeszcze raz sprawdzić praktycznie. Czasem postępujemy w ten sposób wiele razy, chyba że ze znużenia lub zmęczenia rezygnujemy z dalszych prób, o ile możemy sobie na to pozwolić, aż wreszcie trudność czy zadanie opanowujemy. A więc niespostrzeżenie przeplatamy myślenie działaniem, „teorię” „praktyką”. Jednakże z reguły najpierw precyzujemy zadanie, potem szukamy sposobów jego rozwiązania, a sposoby prawdopodobne wypróbowujemy w myśli i w czynie na przemian. Otóż właśnie sens i układ poszczególnych składników szeroko pojętej metody naukowej odpowiada sensowi kolejnych kroków w działaniu problemowym. Składniki metody naukowej są oczywiście o wiele bardziej złożone niż składniki takiego działania, w szczególności myślenia, są też bardziej uzależnione od tradycji. W zasadzie jednak bieg myśli nad pokonywaniem jakichkolwiek trudności, m. in. pospolitych trudności życiowych, jest taki sam co bieg myśli w pracy twórczej na kanwie metody naukowej. Rzec można by, że myślenie zwyczajne stanowi postać elementarną i zarysową myślenia naukowego.”

Źródło: Cytat pochodzi z Józef Pieter,  (1967). Ogólna metodologia pracy naukowej. wyd. Zakład Narodowy im. Ossolińskich