Rola teorii w badaniach wykorzystujących modelowanie równań strukturalnych.
Rola teorii w badaniach wykorzystujących modelowanie równań strukturalnych jest nieoceniona. Modelowanie równań strukturalnych (sem) jest narzędziem zaprojektowanym by pomóc w wytwarzaniu lepszych teorii, głównie w naukach społecznych. Rygorystyczne używanie SEM jest ważne ponieważ, naukowcy nie chcą wyciągać niemądrych konkluzji. Niemniej dążenie do potwierdzenia teorii pozostaje głównym celem. Żadne pojedyncze badanie nie zapewnia nas, że teoria jest trafna. Raczej robią to starania podejmowane przez społeczność badaczy w czasie.
Ważne argumenty na tematy roli teorii w SEM.
- Teorie są wytworem ludzkiego intelektu/wyobraźni i zmierzają do wyjaśnienia danego fenomenu
- Trafne teorie są tymi, które ściśle korespondują z rzeczywistością
- Wsparcie dla trafności rośnie kiedy akumulują się liczne dowody pochodzące z różnych badań empirycznych
- Większość teorii była budowana i testowana bez użycia SEM np. teoria względności
- Modelowanie równań strukturalnych jest najbardziej użyteczną dla ilościowych badań w naukach społecznych, które używają zmiennych latentnych
- Podobnie jak we wszystkich badaniach, uogólnianie wyników modelowania równań strukturalnych wymaga szczegółowej i logicznej argumentacji, a nie większej ilości analiz statystycznych.
Czemu teoria jest tak ważna w SEM?
Modelowanie równań strukturalnych jest metodą pozwalającą na weryfikowanie/konfirmowanie przewidywań badacza. Aby przyjąć hipotezę o trafności testowanej teorii model strukturalny musi uzyskać zbieżność lub dopasowanie z danymi. Model strukturalny może uzyskać zbieżność z danymi tylko w przypadku kiedy teoria jest trafna oraz kiedy współczynniki dopasowania testowanego układu są na odpowiednim poziomie, a łańcuch przyczyn i skutków w modelu poddaje się logicznemu wyjaśnieniu (np. Na intencję do zachowań zdrowotnych wpływa poczucie własnej skuteczności i pozytywne oczekiwania co do zdrowego stylu życia, intencja z kolei wpływa na samokontrolę, a ta końcowo, na rzeczywiste zachowania zdrowotne i satysfakcje ze zdrowia).
Oczywiście w model strukturalny może być dopasowany do danych, ale logiczna argumentacja takiego modelu nie wytrzyma krytyki np. wzrost i waga wpływająca na wiek osobniczy człowieka.
W przypadku interpretacji wyników modelowania równań strukturalnych tylko i wyłącznie teoria badanego zjawiska (opisująca, wyjaśniająca i przewidująca dany fenomen) ma zasadnicze znaczenie w ocenie poprawności weryfikowanego modelu, uogólnianiu rezultatów i poprawnych konkluzji.
Definicje teorii.
Van de Ven (1989, p487) – Dobra teoria wychodzi poza ustalone empirycznie obserwowane wzorce, czyli jest czymś co stara się wyjaśnić powody wystąpienia tych wzorców.
Whetten (1989, p491) – Teoria tylko i wyłącznie wyjaśnia. Mówi co i jak dostarczać ram dla interpretowania wzorców, rozbieżności lub naszych empirycznych obserwacji.
Gioia and Pitre (1990, p517) – Teoria jest spójnym opisem lub wyjaśnieniem obserwowanych lub doświadczanych fenomenów. Ta nietypowa definicja jest konieczna by objąć szeroki zakres teoretycznych reprezentacji odkrytych w różnych paradygmatach.
Becharach (1989, p498) – W bardziej szczegółowych terminach, teoria może być widziana jako system konstruktów i zmiennych w których konstrukty są związane z innymi poprzez propozycje i zmienne które są związane z innymi poprzez hipotezy. Cały system jest ograniczone przez teoretyczne założenia.
Suddaby (2014, p407) – Teoria jest prostym sposobem narzucania konceptualnego porządku na empiryczną złożoność zjawiskowemu światu.
Honderich (1995, p386) Teoria w nauce jest ogólnym stwierdzeniem (lub hipotezą) z której szczególne wnioski mogą być dedukowane. Dokonywane obserwacje mogą być widziane jako potwierdzające lub falsyfikujące hipotezy.
Peter Seddon (keynote speech1 – The Role Of Theory in Structural Equation Modelling Research) – Teoria jest wiedzą która dostarcza ważnych, dobrze uzasadnionych i jasno ograniczonych wyjaśnień tego, jak działa dana część świata.
